RUCH · 20. May 2020

Pilates w rehabilitacji, praktycznie i naukowo.

Pilates w rehabilitacji.

Ćwiczenia Pilates zazwyczaj kojarzone są z bólem odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Coraz częściej wykorzystywane są przez fizjoterapeutów a także zalecane są przez lekarzy ortopedów. Dość mocno jest też ten temat opisany w literaturze naukowej przede wszystkim jeśli chodzi o niespecyficzny zespół bólowy odcinka lędźwiowego kręgosłupa czy jako aktywność fizyczna dla osób starszych czy kobiet w ciąży.

Jednak interesującym zagadnieniem jest czy Pilates ma zastosowanie również w innych schorzeniach a jeśli tak czy jest efektywny. W 2018 r. pojawiła się ciekawa praca naukowa a dokładniej przegląd systematyczny, gdzie autorzy analizowali Pilates pod kątem różnych schorzeń. Autorzy przeszukali szczegółowo bazy danych badań naukowych tj. Pubmed, Scopus, Embase, CINAHL oraz PEDro pod kątem prac, które pojawiły się od 2005 r. do 2016 r.

Po zastosowaniu kryteriów włączenia tj.

RCT czyli tylko randomizowane badania z grupą kontrolną lub porównawczą
Pilates przeprowadzony był przez certyfikowanego instruktora,
wiek chorych mógł się wahać się między 18 a 70
uczestnicy nie mogli być palaczami

włączyli do swojej analizy 23 artykuły.

W 19 pracach na 23 wykazano, że Pilates jest efektywny (zmniejszenie bólu, mniejsza niepełnosprawność) w porównaniu do grupy kontrolnej niećwiczącej bądź grupy porównawczej wykonującej inne ćwiczenia. 3 przeanalizowane prace prezentowały taką samą poprawę jak grupy kontrolne/porównawcze a wyniki jednej pracy były niejasne.

Zespół bólowy odcinka lędźwiowego kręgosłupa

Najwięcej prac bo aż 14 dotyczyło zespołów bólowych dolnego odcinka kręgosłupa. 10 z nich prezentowało lepszą poprawę niż u grup kontrolnych lub porównawczych. Pomiary najczęściej dotyczyły bólu oraz poziomu niepełnosprawności.

Z kolei 3 prace nie potwierdziły by Pilates był lepszy niż inne ćwiczenia np. stretching, ćwiczenia wzmacniające tułów, jazda na rowerku stacjonarnym itp. W pracach tych zauważono taką samą poprawę niezależnie od tego co ćwiczyli. Z kolei 1 praca była trudna do analizy ponieważ analizowano 3 grupy gdzie wszyscy ćwiczyli Pilates.

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

Kolejne 2 prace dotyczyły ZZSK czyli zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa. W pierwszej Pilates porównano do grupy kontrolnej niećwiczącej i zanotowano poprawę stanu funkcjonalnego pacjentów. Z kolei w drugiej pracy analiza wyników była nieco trudniejsza, ponieważ w grupie badawczej pacjenci mieli łączone ćwiczenia składające się z różnych metod ćwiczeń m.in. z Pilatesu. Z kolei grupa porównawcza wykonywała ćwiczenia bazujące na stepie (step aerobic). W obu grupach odnotowano poprawę.

Stwardnienie rozsiane

Kolejne 2 prace dotyczyły stwardnienia rozsianego. W pierwszej Pilates porównano do ćwiczeń wykonywanych samodzielnie w domu przez ćwiczących i odnotowano poprawę tylko w grupie pacjentów ćwiczących Pilates. W drugim artykule wyniki badanych ćwiczących Pilates porównano do standardowej fizjoterapii m.in. wykorzystującej metodę Bobath. W obu grupach były to zajęcia indywidualne i wszyscy pacjenci wykonywali również 15 minutowe ćwiczenia w domu. Poprawę uzyskano w obu grupach co świadczy o tym, że Pilates może być stosowany z powodzeniem przy tym schorzeniu szczególnie jeśli chodzi o uzyskanie poprawy w chodzie i w równowadze. Oba badania pokazują że Pilates może być skuteczny w rehabilitacji neurologicznej.

Osteoporoza związana z menopauzą

Również 2 prace dotyczyły osteoporozy. W obu pracach zauważono statystycznie istotną poprawę (zmniejszony poziom bólu, lepsza jakość życia) w stosunku do grupy kontrolnej czy porównawczej. W pierwszej pracy osoby z grupy kontrolnej niećwiczącej nie uzyskały żadnej poprawy. Z kolei w drugiej pracy w grupie porównawczej gdzie pacjentki wykonywały ćwiczenia wyprostne odcinka piersiowego, również uzyskano poprawę. Może to świadczyć o tym, że te ćwiczenia mogą być równie skuteczne jak Pilates.

Skolioza niestrukturalna

Jedna praca dotyczyła skoliozy niestrukturalnej inaczej mówiąc funkcjonalnej czyli takiej którą da się skorygować odpowiednimi ćwiczeniami oraz nie ma zmian strukturalnych w obrębie kręgów. W artykule zauważono poprawę u osób ćwiczących Pilates we wszystkich mierzonych parametrach (skrzywienie kręgosłupa, zgięcie kręgosłupa i poziom bólu) w stosunku do grupy kontrolnej niećwiczącej.

Nadciśnienie tętnicze

Jedna praca dotyczyła nadciśnienia u kobiet. Zauważono, że nastąpiła istotnie statystyczna poprawa w grupie ćwiczącej Pilates w stosunku do grupy kontrolnej niećwiczącej (poprawa parametrów ciśnienia krwi, zmniejszone obwody talii i bioder, większa elastyczność mięśni, większa siła mięśniowa rąk).

Przewlekły ból odcinka szyjnego kręgosłupa

Z kolei jedna praca dotycząca przewlekłego bólu odcinka szyjnego kręgosłupa wykazała, że Pilates łączony z ćwiczeniami w domu był skuteczny i uzyskano statystycznie istotną poprawę we wszystkich mierzonych parametrach tj. ból, poziom niepełnosprawności i jakość życia. Natomiast w grupie porównawczej, która ćwiczyła tylko w domu również uzyskano poprawę jednak była ona mniejsza niż w grupie badawczej.

Badacze podkreślają, że większość przeanalizowanych prac dostarczyła informacji o tym, iż Pilates jest skuteczny jako forma rehabilitacji w różnych jednostkach chorobowych w szczególności pod kątem bólu i poziomu niepełnosprawności. Z kolei minusem przeglądu jest mała ilość zaprezentowanych badań, które dotyczyłyby innych schorzeń niż zespół bólowy odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Badania również często różniły się jakością czy metodologią badań. W niektórych stosowano grupę kontrolną niećwiczącą w innych porównawczą ćwiczącą. Poza tym był różny czas trwania badań (najczęściej ćwiczono przez 6-8 tygodni).

Podsumowując można zauważyć, że Pilates jest skuteczną formą rehabilitacji i może być stosowany w różnych problemach zdrowotnych. Mimo, iż ukazują się pojedyncze badania dotyczące Pilatesu w rehabilitacji np. w chorobie Parkinsona czy przy nowotworze piersi wciąż potrzebne jest więcej badań na temat skuteczności Pilatesu w różnych schorzeniach.

Z mojej strony mogę przyznać, że na co dzień stosuję Pilates w fizjoterapii nie tylko u osób, które mają szeroko pojęte problemy z kręgosłupem czy wdrożony jako profilaktykę ale również u kobiet mających problem z rozejściem mięśni brzucha po porodzie czy w osteoporozie.

Literatura:

Byrnes K, Wu PJ, Whillier S. Is Pilates an effective rehabilitation tool? A systematic review. J Bodyw Mov Ther. 2018 Jan;22(1):192-202. doi: 10.1016/j.jbmt.2017.04.008